Kolom IBRAHIM ISA
Kemis, 09 Februari 2012
------------------------------
http://ibrahimisa.blogspot.com/
VOC Gouverneur-Generaal J.P. Coen is ‘De grootste schurk’
(Untuk PEMBACA BELANDA DAN INDONESIA)
Tulisan di bawah ini, adalah terjemahan ke dalam bahasa Belanda dari teks Kolom Ibrahim Isa, tertanggal 17 Juni 2011. Ada tiga sebab mengapa teks ini disiarkan kembaali. Sekaligus disiarkan terjemahannya ke dalam bahasa Belanda.
Pertama, Diterjemahkan ke dalam bahasa Belanda, karena dirasakan masih perlu bagi banyak orang Belanda, baik mereka-mereka yang dari generasi 'senior', yang pernah mengalami masa “tempo doeloe”, zaman Indonesia oleh dunia Barat di kenal sebagai 'Nederlands Indïe', atau Hindia Belanda --- maupun bagi mereka-mereka yang dari generasi muda. Yang kebanyakan hanya kenal Pulau Bali, 'Borobudur', dan “Toba Meer”.
* * *
Kepada mereka-mereka itu perlu pelan-pelan tetapi konsisten, dijelas-jelaskan, diterang-terangkan, bahwa kolonialisme Belanda atas Indonesia, telah menyebabkan penderitaan dan pengorbanan yang amat besar bagi rakyat Indonesia. Keputusan Pengadilan Den Haag, membenarkan gugatan para janda korban Pembantaian Rawagede oleh tentara Belanda, merupakan pendidikan yang baik bagi masyarakat Belanda, maupun bagi Indonesia, penguasanya khsusunya. Belajar mengakui dosa dan kesalahan yang dilakukan penguasa terhadap rakyat.
Kedua, Mendorong sahabat-sahabat dan cendekiawan Indonesia, khususnya yang menggeluti sejarah Indonesia-Belanda, agar dengan sungguh-sungguh dan terrencana menguasai bahasa Belanda. Karena, hendak belajar sejarah Indonesia, maka sumber utama di macanegara adalah NEGERI BELANDA. Juga orang-orangnya, pakar-pakarnya, masih bisa ditemui dan diajak meriset sama-sama sekitar hubungan Indonesia-Belanda. Di bidang ini masih, boleh dikata, simpang siur tafsiran orang. Termasuk tafsir mengenai peranan, umpamanya, Persetujuan Linggarjati, Renville, maupun Konferensi Meja Bundar. Apalagi mengenai peranan VOC. Tidak kurang dari mantan PM Belanda, Pieter Balkenende, yang menilai peranan VOC sebagai sesuatu yang positif. Harus belajar dari semangat VOC, katanya di muka forum PERINGATAN 400 TAHUN VOC di Den Haag.
Dengan sendirinya, sebagai saran kepada Belanda, khususnya cendekiawannya yang menggeluti masalah Indonesia-Belanda, BELAJARLAH BAHASA INDONESIA baik-baik.
Ketiga, Terus terang! Karena bangga dan ingin “pamer”. “Pamer” bahwa aku berhasil mengajarkan bahasa Indonesia, kepada cucu kami MAYA KEUNING (19), putri si Sulung, Pratiwi Tjandra Rini. Maya kini studi di tahun pertama Fakultas Kedokteran Universitas Amsterdam. Kepadanya kuberitahukan bahwa terjemahannya itu, akan disiarkan untuk publik. Sebagai penghargaan dan dorongan agar ia terus belajar bahasa Indonesia. Sampai menguasainya. Ucapannya, intonasinya sudah mirip sekali. Yang masih perlu ditambah adalah khazanah, vocabulary, kata-kata Indonesia. Maya sudah bisa mengkhayati 'logika' bahasa Indonesia. Tahun depan ia hendak berkunjung agak lama ke Indonesia. Mau praktek di salah satu hospital di Indonesia, katanya.
* * *
VOC Gouverneur-Generaal J.P. Coen is ‘De grootste schurk’
VOC Gouverneur-Generaal J.P. Coen is ‘De grootste schurk,’ zegt het geweten van de Nederlandse mens.
Zo beschuldigt de Nederlander Jan Pieterszoon Coen (1587-1629) van de VOC. Zo wordt het geweten geuit van de Nederlanders, die respect hebben voor de geschiedenis van de relatie tussen Indonesië en Nederland en daar meer over willen weten. Van hen, die de historische feiten erkennen zoals die zich werkelijk hebben voorgedaan. En dan in het bijzonder de feiten betreffende de periode dat gouverneur-generaal J.P. Coen in dienst was van de machtige VOC in Indonesië.
Het voorgaande schreef Eric van de Beek in de Volkskrant van 12 juli 2011. Verder vond hij: 'iemand als Coen hoor je niet te eren' en 'De tijdsomstandigheden waren geen verzachtende omstandigheden voor de massamoordenaar J.P. Coen.' 'De geschiedenis van ons vaderland kent geen grotere schurk dan deze,' stelt Eric van de Beek.
De woorden die Van de Beek schrijft zijn hard, gedreven door zijn woede en zijn kritiek op de gemeenteraad van Hoorn. De gemeenteraad heeft het verzoek afgewezen om het beeld van voormalig gouverneur-generaal Coen midden in de stad Hoorn te verwijderen, evenals een petitie van Hoornse inwoners. De inwoners beschouwen het beeld van J.P. Coen als onterend voor de goede naam van het Nederlandse volk. Het beeld was door de gemeente Hoorn opgericht ter gelegenheid van de 300ste geboortedag van Coen.
De vraag is nu: waarom wordt Coen geacht onterend te zijn voor de goede naam van het volk? Eric van de Beek schrijft dat deze man de stad Batavia heeft opgericht door het veroveren en platbranden van Jayakarta. Hij heeft daarnaast massamoorden gepleegd op de Banda-eilanden. Toen zijn er in totaal bijna 15.000 Bandanezen vermoord. Coen erkende zelf het volgende: “De inboorlingen sijn meest allen dood door den oorloch, aarmoede ende gebreck vergaen. Zeer weynich isse in de omliggende eilanden ontcomen.”
In feite was er al protest te horen voordat het beeld in Hoorn werd opgericht. In het jaar 1887 schreef een historicus genaamd J.A. van der Chijs het volgende: ‘Ik betwijfel of het oprichten van een beeld voor J.P. Coen nog wel zal worden doorgezet. Aan zijn naam kleeft immers bloed.’ Desondanks stond het ‘vervloekte’ beeld van Coen zes jaar later (1893) midden in de stad. Na de oprichting ontstond veel protest van het volk: er werd meerdere malen over geschreven door de pers en er werden petities getekend tegen het bestaan van het beeld van Coen. Maar de politici en de vertegenwoordigers van Hoorn bleven zich koppig verdedigen. Deze zaak geeft aan hoe groot de invloed en de macht nog is van de conservatieve politiek onder de leiders van Nederland, met inbegrip van de vertegenwoordigers van Hoorn. Er vonden destijds demonstraties plaats waarbij het beeld zelfs beklad werd met verf. Dit laat zien hoe groot de afkeur en de woede is van de inwoners van Hoorn. Waarom wordt er op deze manier eer betoond aan de massamoordenaar J.P. Coen? Eric van de Beek: 'Een massamoordenaar hoort niet te worden geëerd met het oprichten van een standbeeld in het centrum van onze stad'. De directeur van het Westfries Museum verklaarde in het RTL-nieuws: 'Coen was een wreed mens, maar hij was in zijn tijd niet de enige.' Met een diepe zucht sluit Eric van de Beek zijn artikel af: 'In de stad Hoorn staat een standbeeld geweid aan de massamoordenaar Jan Pieterszoon Coen: dit is voer voor psychologen.'
***
Tijdens een bijeenkomst op 21 juni j.l. op het Indonesisch Instituut van Wetenschappen te Jakarta werd het onderwerp 'de relatie tussen Indonesië en Nederland' aangesneden door Asvi Warman Adam. Ik heb toen gezegd dat Jan Pieterszoon Coen, die als gouverneur-generaal van de VOC over ons land heerste, een plunderaar was die met zijn schip vol soldaten naar Indonesië voer om onze rijkdom aan specerijen te roven. Leunend op de armada en het leger van de VOC werd hij een van de leiders van Indonesië. Het is niet toevallig dat het Koninklijke Nederlandsch-Indische Leger in die koloniale periode het leger van de Compagnie werd genoemd door ons volk.
Ik heb naar voren gebracht dat de gegevens over de gruwelijkheden van Coen destijds zeer duidelijk zijn terug te lezen in het boek “De Garoeda en De Ooievaar” van historicus Herman Burgers.
De relatie tussen Indonesië en Nederland is af en toe hecht en kan dan weer zuur zijn. Een zogenaamde ‘hate and love relationship’. De voornaamste oorzaak van deze veranderlijke relatie is enkel en alleen de houding van de leiders in Den Haag. Als er wordt gesproken over een 'love relationship' dan was dat hoogstwaarschijnlijk gedurende de periode van de Orde Baru. Al het kapitaal, de bedrijven en ander 'bezit' van Nederland, zoals de tuinbouw, waren hiervoor genationaliseerd onder leiding van President Sukarno. Tijdens het Orba-regime werd het allemaal teruggegeven aan Nederland.
***
Voorlopig is het niet nodig om de pre-onafhankelijkheidsperiode van Indonesië in het tijdperk van kolonialistisch Nederland te bespreken. Wij beperken ons tot de periode vanaf het einde van de Pacifische Oorlog met de overwinning van de geallieerden op het Keizerrijk Japan. Nederland beschouwde de Proclamatie van de Onafhankelijkheid van Indonesië en daarmee het oprichten van de Republik Indonesia op 17 augustus 1945 als een schending van de soevereiniteit van het koninkrijk Nederland en haar Hindia Belanda.
De Republik Indonesia was volgens Nederland een illegale staat: het schond de Nederlandse constitutie en viel daardoor buiten haar wetten. President Sukarno van de Republik Indonesia werd collaborateur van Japan genoemd, wat van de republiek een Japanse creatie maakte, een marionet. Het gevolg was dat Den Haag de luitenant gouverneur-generaal Van Mook naar Indonesië stuurde, gesteund door zijn leger en de NICA. Zo is in Indonesië het eerste conflict begonnen na de Pacifische Oorlog. Namelijk die van de Indonesische Republiek versus het Nederlands Koninkrijk, die hardnekkig de status quo wilde handhaven.
In die periode was er nooit sprake van een warme en vriendelijke relatie tussen Indonesië en Nederland. Er was altijd wel wat aan de hand. Zoals de betrokkenheid van Nederland bij de coup d'etat van Kapitein Westerling, ook wel de Ratu Adil genoemd. Het Nederlandse beleid, die hardnekkig haar macht wilde behouden over Irian Barat, had tot gevolg dat er een reeks subversieve acties hebben plaatsvonden. Dit was de oorzaak van de volgende lange periode van wrijving in de relatie tussen Indonesië en Nederland.
* * *
Na de reformatie in 1998 was dit nog steeds een hindernis. Een andere belangrijke kwestie was die van de Onafhankelijkheidsdag. Nederland bleef van mening dat Indonesië een onafhankelijk land werd na het ondertekenen van de Overeenkomst van de Rondetafelconferentie. Het ondertekenen werd gevolgd door de soevereiniteitsoverdracht aan de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië. Dit vond plaats op 29 december 1949 terwijl wij, het volk van Indonesia, volhouden dat wij een onafhankelijk en soeverein land en volk zijn geworden op een andere dag. Namelijk 17 augustus 1945 toen de onafhankelijkheid van Indonesia werd geproclameerd door Sukarno en Mohammed Hatta. Het maakt niet uit of dit feit wordt erkent of ontkent door Nederland of door wie dan ook.
Er zijn nog verscheidene andere problemen geweest, zoals het zetelen van de regering van de Republiek Zuid Maluku in Nederland, terwijl Nederland alleen een diplomatieke relatie zou hebben met de Republiek Indonesië. Dit was de reden van het afzeggen van het staatsbezoek van president Yudhoyono naar Nederland.
Als je de ontwikkelingen bekijkt in de relatie tussen Indonesië en Nederland kan men concluderen dat er in Nederland nog een conservatieve opinie domineert over de rol van het Nederlandse kolonialisme in Indonesië, over de VOC en over het ontstaan van de Republiek Indonesia op 17 augustus 1945. Met name in de kringen van machthebbers.
Tegelijkertijd begint er ook een objectieve en realistische visie op te komen in de kringen van Nederlandse geleerden en historici. Dit wordt onder andere weerspiegeld in het artikel van Eric van de Beek en in het boek van historicus Herman Burgers over de geschiedenis van de relatie tussen Indonesië en Nederland.
* * *
Kolom IBRAHIM ISA
Minggu, 17 Juli 2011
---------------------------
Gubernur Jendral VOC J.P. COEN (1587-1629), -Adalah BAJINGAN PALING
BESAR, -- Kata Hati Nurani Orang Belanda
Kalimat-kalimat tsb diatas adalah pernyataan orang Belanda sendiri.
Begitulah cetusan hati nurani orang Belanda yang mau tau, dan merespek
sejarah hubungan Indonesia-Belanda. Yang mau mengakui fakta-fakta
sejarah sebagaimana apa adanya. Khususnya yang bersangkutan dengan masa
berkuasanya VOC di Nusantara di bawah gubernur jendral J. Pieterszoon
Coen(1587-1629).
Semua itu (penulisnya, Eric van de Beek) bisa dibaca di s.k nasional
Belanda, "De Volkskrant", 12 Juli 2011. Ditambahkannya pula, 'iemand
als Coen hoor je niet te eren'. Terjemahan bebas: 'Orang seperti Coen
tak patut dihormati'. Tambah lagi "De tijdomstandigheden waren geen
verzachtende omstandigheden voor de massamoordenaar J.P. Coen'. Artinya,
'Situasi ketika itu, bukanlah sesuatu yang (bisa) meringankan bagi
seorang pembantai-massal seperti J.P. Coen'. Eric Van de Beek
menegaskan, 'sejarah tanah air kita, tak mengenal bajingan yang lebih
besar lagi' (maksudnya tak ada bajingan yang lebih besar selain JP Coen).
Van de Beek menulis kata-kata seperti tsb diatas terdorong oleh
kejengkelannya serta kritik keras pada Dewan Perwakilan Gemeente Hoorn,
Holland, yang menolak permintaan dan petisi sebagian masyarakat yang
menuntut agar patung mantan gubernur jendral VOC J.P. Coen di tengah
kota Hoorn itu, disingkirkan dari situ. Dianggap mencemarkan nama (baik)
bangsa Belanda. Patung tsb didirikan oleh Gemeente Hoorn sebagai
kenangan ulangtahun ke-300 J.P. Coen.
Mengapa Coen dinyatakan telah mencemarkan nama baik bangsa Belanda?
Tulis Eric van de Beek: Dia (Coen) mendirikan kota Batavia dengan
terlebih dahulu membakar habis kota Jayakarta. Ia (Coen) melakukan
pembantaian masal di kepulauan Banda. Hampitr keseluruhan 15.000
penduduk kepulauan Banda habis dibunuh. Coen sendiri mengakuinya,
tulisnya: 'De inboorlingen sijn meest allen dood door den oorloch,
aarmoede ende gebreck vergaen. Zeer weynich isse in de omliggende
eilanden ontcomen'.
Sesungguhnya, sebelum dibangunnya patung Coen di tengah kota Hoorn, hal
itu sudah menjadi masalah. Pada tahun 1887, seorang historikus Belanda
bernama J. A Van der Chijs. Menulis a.l sbb: Saya ragukan apakah
(dibangunnya patung JP Coen) masih akan diteruskan. (Karena) pada
namanya melekat darah.' Namun, 6 tahun kemudian (1893) patung Coen (
yang sialan itu) berdiri juga di tengah kota Hoorn. Setelah berdirinya
patung Coen disitu, banyak protes diajukan masyarakat. Tidak sedikit
tulisan dan petisi yang dimuat di pers yang memprotes keberadaan patung
JP Coen di tengah kota Hoorn. Tetapi politisi dan penguasa kota Hoorn
berkeras-kepala mempertahankannya. Hal mana menunjukkan bahwa pengaruh
dan kekuatan politik konservatif masih kokoh dikalangan penguasa
Belanda, termasuk di kotapraja Hoorn.
Demonstrasi-demonstrasi diadakan dan bahkan patung Coen disirami cat
dsb. Menunjukkan ketidak-relaan dan kemarahan masyarakat Hoorn. Mengapa
'bajingan pembunuh masal' JP Coen diberikan penghormatan dengan
mendirikan patungnya di tengah kota Hoorn. Eric van de Beek: 'Seorang
pembunuh masal tidak patut dihormati, dengan mendirikan patungya dipusat
kota kita'.
Direktur Musium Westfries menyatakan di RTL-Nieuws: ; Dia (Coen) adalah
seorang yang kejam. Tetapi dia(Coen) bukan satu-satunya orang yang
begitu'. Dengan keluhan berat Eric van de Beek menutup tulisannya sbb:
'Sebuah kota Hoorn dengan patung yang diperuntukkan bagi seorang
penjagal-manusia seperti JP Coen: Ini suatu bahan (pemikiran)bagi para
akhli ilmu jiwa'
* * *
Ketika bicara di pertemuan di LIPI, Jakarta, 21 Juni y.l., menyinggung
masalah hubungan Indonesia-Belanda, yang dikemukakan oleh Asvi Warman
Adam, aku nyatakan bahwa Jan Pieterszoon Coen (1587-1629), gubernur
jendral VOC yang menguasai negeri kita dulu, adalah p e r a m p o k,
yang dengan kapal dan tentaranya datang ke Indonesia untuk merampok
kekayaan rempah-rempah kita. Selanjutya JP Coen menjadi penguasa
Nusantara, dengan bersandar pada armada dan tentara VOC-nya. Tidak
kebetulan tentara KNIL di periode kolonial oleh masyarakat kita disebut
tentara KUMPENI, maksudnya compagnie, VOC.
Kukemukakan, bahwa catatan mengenai kekejaman JP Coen di Indonesia dulu,
jelas sekali dikemukakan dalam buku sejarawan Herman Burgers (2010), "De
Garoeda en De Ooievaar".
Memang, hubungan Indonesia-Belanda benar-benar sebentar "mesra" sebentar
"kecut". Suatu 'hate and love relation'. Sebab utama dari keadaan
seperti itu semata-mata disebabkan oleh 'ulahnya' fihak penguasa di Den
Haag sendiri. Bila tokh dikatakan ada masa 'love relation' antara
Indonesia dan Belanda, maka itu kemungkinan besar, terjadi pada periode
rezim Orde Baru.
Di saat itu rezim Orba mengembalikan semua modal, perusahaan dan 'milik'
Belanda lainnya, seperti perkebunan-perkebunan, yang sebelumnya
dinasionalisasi oleh pemerintahan Presiden Sukarno.
* * *
Tidak usahlah kita singgung lagi sementara ini, mengenai periode pra
kemerdekaan Indonesia, pada zaman kolonialisme Belanda. Kita batasi saja
sejak berakhirnya Perang Pasifik, dengan kemenangan Sekutu (A,B,C,D --
yaitu America, Britain, China dan Dutch) atas Kerajaan Jepang. Belanda
menganggap Proklamasi Kemerdekaan Indonesia, -- berdirinya negara
Republik Indonesia, pada tanggal 17 Agustus 1945, sebagai suatu
'pelanggaran' terhadap 'kedaulatan' Kerajaan Belanda, yang meliputi
Hindia Belanda (Indonesia).
Republik Indonesia, oleh Belanda dianggap sesuatu yang ilegal, di luar
hukum. Karena melanggar Konstitusi Kerajaan Belanda. Presiden RI,
Sukarno, menurut Belanda, adalah kolaborator Jepang. Maka RI adalah
ciptaan dan boneka Jepang. Lalu Den Haag mengirim Van Mook (dari
Australia) yang diangkat jadi Letnan-Jendral Gubernuir Hindia Belanda,
dengan tentara NICA-nya. Dimulailah 'konflik' pertama pasca Perang
Pasifik, di Indonesia. Yaitu antara Republik Indonesia versus Kerajaan
Belanda yang berkeras hendak mempertahankan statusquo.
Selama periode selanjutnya tak pernah ada hubungan 'bersahabat' yang
'hangat' antara Indonesia dan Belanda. Ada saja soalnya, Misalnya
keterlibatan Belanda dengan kudeta Kapten Westerling yang pakai nama
'Ratu Adil'. Aksi-aksi subversi dan kemudian yang terpanjang masa
'kecut' dalam hubungan Indonesia --Belanda, disebabkan oleh politik
Belanda yang bersikeras hendak terus menguasai Irian Barat.
* * *
Setelah Reformasi (1998), -- masih tetap ada ganjelan itu. Antara lain
yang terpenting ialah, mengenai masalah HARI MERDEKANYA INDONESIA.
Belanda bertahan pada sikapnya, bahwa Indonesia menjadi negeri merdeka,
s e t e l a h ditandatanganinya Persetujuan Konferensi Meja Bundar
(KMB), yang diikuti oleh suatu proses PENYERAHAN KEDAULATAN oleh
Kerajaan Belanda kepada Republik Indonesia Serikat (RIS). Itu terjadi
pada tanggal 29 Desember 1949. Sedangkan kita, bangsa Indonesia,
bertahan pada kenyataan bahwa dengan diproklamasikannya KEMERDEKAAN
INDONESIA, oleh Sukarno dan Moh, Hatta, atas nama bangsa Indonesia, pada
tanggal 17 Agustus, 1945, -- -- -- pada saat itulah kita menjadi SUATU
NEGERI DAN BANGSA YANG MERDEKA DAN BERDAULAT. Tidak peduli diakui atau
ditolak oleh Belanda atau oleh siapapun.
Ada serentetan masalah lainnya, antara lain bermukimnya 'pemerintah RMS
(Republik Maluku Selatan), di Belanda, padahal Belanda hanya mengakui
dan punya hubungan diplomatik dengan negara Republik Indonesia. Sehingga
kasus ini sempat menjadi kendala kunjungan Presiden Republik Indnesia,
S.B Yudhoyono, ke negeri Belanda.
Menelusuri perkembangan hubungan Indonesia-Belanda, bisa disaksikan
bahwa di Belanda (terutama di kalangan yang berkuasa) masih berkuasa
pandangan kolot tentang peranan kolonialisme Belanda di Indonesia,
tentang peranan VOC dan tentang harijadi Republik Indonesia, 17 A|gustus
1945.
Bersamaan dengan itu tumbuh terus pandangan yang obyektif dan realis di
kalangan cendekiawan dan pakar sejarah Belanda, seperti antara lain
tercermin dalam tulisan Eric van de Beek dan buku sejarah hubungan
Indonesia-Belanda yang ditulis oleh sejarawan Herman Burgers.
* * *
No comments:
Post a Comment